Trakeostomi işlemi acil durumlarda, nefes yolları aniden tıkandığında, yüzünüz veya boynunuzda travmatik yaralanmalar meydana geldiğinde başvurulan nadir bir uygulamadır. Çoğu durumda sağlık durumunuzun uzun bir süre boyunca solunum makinesi (vantilatör) kullanılmasını gerektirdiği durumlarda trakeostomi işlemi zorunlu olarak uygulanmaktadır. Hasta kendi kendine nefes almaya başladığı zaman sonlanır.
İŞLEM NİÇİN UYGULANIR?
Aşağıdaki durumlarda Trakeostominin yapılması gerekli olabilmektedir:
- Solunum makinesini (vantilatör) bir ya da iki hafta gibi uzun bir süre kullanmanızın gerektiği durumlarda,
- Kendi kendinize nefes almada güçlük çektiğiniz acil vakalarda,
- Boğazdan nefes alımını zorlaştıran felç ve öksürme gibi durumlarda,
- Baş bölgesi ve boyun bölgesinde yapılan ameliyatlardan sonraki iyileşme sürecinde nefes almaya yardımcı olması için,
- Gırtlak veya ağızda oluşan kanser türlerinde solunum yollarını tıkama ya da daraltma ihtimali olan durumlar için önlem olarak uygulanır.
Acil yardım olarak trakeostomi:
Çoğu durumda trakeostomi işlemi hastane şartlarında yapılmaktadır. Ancak bazen hastane dışındaki bazı vakalarda da boğazdan delik açılması gerekebilir. Acil olarak boğazdan delik açılmasını gerektiren durumlara trafik kazaları veya başka herhangi bir iş kazası örnek verilebilir. Hastane dışında yapılan bu uygulamaya “krikotirotomi” veya “krikotriodotomi” denir. Ancak işlem hastane dışında gerçekleştirildiği için bir dizi komplikasyon riski taşımaktadır. Kişi hastaneye getirildikten sonra krikotirotomi işlemi ile açılan delik trakeoya dönüştürülür.
RİSKLER NELERDİR?
Trakeostomi uygulaması genellikle güvenli olmasına rağmen cerrahi işlemden sonra bazı komplikasyonlar gelişebilir. Ortaya çıkan komplikasyonlar genellikle acil durumlarda yapılmak zorunda kalınan Trakeostomiden kaynaklanmaktadır. Riskler şunlar olmaktadır:
Açılan delikte daralma oluşması,
Kanama,
Deri altında yer alan dokularda hava birikimi,
Enfeksiyon
Göğüs boşluğundan çıkamayan hava nedeniyle akciğerlerin zarar görmesi,
Trakeostomi borusunun yerinden çıkarak boğaza kaçması,
İnce borunun tıkanması
Trakeostomi tüpünün yerinde kalmasının uzun sürmesi ile doğru orantılı olarak artmaktadır. Aşağıda karşılaştığınızda doktora başvurmanızı gerektiren bazı belirtiler yer almaktadır:
- Durdurulamayan kanamalar
- Solunum güçlüğü
- Artan ağrılar
- İltihap
- Kızarıklık
- Şişkinlik oluşumu
Hastanede kalış
Trakeostomi işleminden sonra vücudunuz iyileşinceye kadar bir kaç gün boyunca hastanede kalmanız gerekecektir. Hastanede kalış süresi boyunca aşağıdaki malzemeleri yanınızda bulundurmanız yararınıza olacaktır:
Kendinizi rahat hissetmenizi sağlayacak pijama gibi giysiler ve terlikler yanınıza alınız.
Diş macunu, fırçası ve tıraş takımları gibi kişisel bakım malzemelerini çantanızda bulundurunuz.
Vakit geçirmede size lazım olacak kitap ve dergi alınız.
İşlemden sonraki ilk zamanlarda konuşamayacağınızdan dolayı, iletişim kurmak için kâğıt ve kalem bulundurunuz.
NELER BEKLENEBİLİR? ÖNCESİ VE SONRASI
Bu işlem genel anestezi altında ve ameliyathane koşullarında yapılması tercih edilir. Genel anestezi uygulandığı için uyur halde ve bilinçsiz kalırsınız. Ancak bazı durumlarda eğer işlem ameliyathanede yapılmayacaksa veya genel anestezi risk oluşturuyorsa, lokal anesteziye başvurulabilir.
Cerrahi trakeostomi:
Cerrahi işlem bir ameliyathanede veya hastane odasında yapılabilir. Cerrahi işlem sırasında ameliyatı yapan cerrah genellikle boynun alt kısmında yatay bir kesi oluşturur. Cerrah, kesinin etrafındaki kasları dikkatli bir şekilde çekerek nefes yolunun havayla temas etmesini sağlayacak şekilde tiroit bezinden bir parça kestikten sonra ince bir tüpü açılan deliğe yerleştirir. Takılan tüpün delikten dışarıya veya içeriye kaymasını engellemek için tüpe bir yüz kapağı ve boyun sargısı takılır.
Trakeostomi işleminden sonra neler beklenebilir?
Vücudunuzun yeterince iyileşmesi için birkaç gün hastanede kalmanız gerekecektir. Bu süreçte trakeostomi ile zaman geçirmeyi ve yan etkileriyle başa çıkma gibi bazı bilgiler edineceksiniz. Kanül takılı olan süreçte öğrenebileceğiniz bazı hususlar şunlar olmaktadır:
Kanül ile nasıl ilgileneceğiniz: Görevli hemşire kanülü nasıl temizleyeceğinizi ve nasıl değiştireceğinizi size gösterecektir. Oluşabilecek enfeksiyonları önlemek için kanülü günde en az iki defa temizlemeniz gerekecektir. Kanül takılı olduğu sürece temizleme ve değiştirme işlemlerine devam edeceksiniz.
Trakeostomi işlemi sonrası konuşma: İşlemden sonra nefes borusundan çıkan hava tüpten dışarı çıktığı ve ses tellerine yetişemediği için konuşmaya çalıştığınız halde konuşamayacaksınız. İletişim için bir kalem ve kâğıt yanınızda bulundurmanız gerekir.
Trakeostomi işleminden sonra yeme: Uygulamadan sonra iyileşme sürecinde, vücudunuzun yeme ihtiyacının giderilmesi ya damar yoluna verilen serumlarla ya da mideye doğrudan bağlanan bir tüp ile sağlanmaktadır.
Trakeostomi kanülünün balonu (cuff, kaf) vardır. Bu , iç balonu dışarıdaki baloncuğa bağlayan ince bir hortum mevcuttur.
